Ontdek de bezienswaardigheden van Leeuwarden, de hoofdstad van Friesland, vol met historische en culturele schatten. Of je nu een liefhebber bent van kunst, architectuur of geschiedenis, een stedentrip naar Leeuwarden is zeker de moeite waard. Van het iconische Love-beeld bij het station tot het fascinerende Fries Museum, deze stad heeft voor ieder wat wils. Beklim de scheve toren de Oldehove of bezoek de Blokhuispoort, het Alcatraz van Leeuwarden…
Stedentrip Leeuwarden
Leeuwarden is misschien niet de eerste stad waar je aan denkt wanneer je een stedentrip naar een Nederlandse stad plant. Toch heeft de Friese hoofdstad veel te bieden. Dit artikel is de eerste van een serie over Nederlandse steden. Want ook in ons eigen land zijn er steden die de moeite waard zijn.
Voor mij is Leeuwarden ook de stad die het dichtst bij huis is. Zelf woon ik op slechts 30 kilometer afstand, in Heerenveen. Iets dat je in Leeuwarden beter niet kunt zeggen. Er is een grote rivaliteit tussen de voetbalclubs van Leeuwarden en Heerenveen. Dat weerhield mij er als geboren en getogen Heerenvener niet van om naar Leeuwarden te gaan en er een vlog op te nemen.
In dit artikel en in de vlog laat ik jullie tien bezienswaardigheden van Leeuwarden zien. Maar in het artikel ga ik meer de diepte in en geef ik tips.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: De Blokhuispoort
De Blokhuispoort is een oude gevangenis die tegenwoordig open is voor publiek. Je zou dit dus het ‘Alcatraz van Leeuwarden’ kunnen noemen. En net als met Alcatraz in San Francisco doen ook over de Blokhuispoort spookverhalen de ronde.
Tot december 2007 heeft de Blokhuispoort dienst gedaan als huis van bewaring in de stad Leeuwarden. Het huidige gebouw is in de tweede helft van de negentiende eeuw gebouwd op de plaats waar al rond 1500 een gevangenis stond. De Blokhuispoort staat op de zuidoostelijke hoek van de oude binnenstad.
Het heeft in de eeuwen vele aanpassingen en uitbreidingen ondergaan en heeft sinds 1580 dienstgedaan als gevangenis. In de vorm die het nu heeft is het complex 130 jaar als gevangenis in gebruik geweest, er waren 180 cellen. Om aan de hedendaagse (brand)veiligheidseisen te voldoen had de penitentiaire inrichting voor €15.000.000 verbouwd moeten worden.
Men vond een nieuwe bestemming voor het historische gebouw. Vandaag de dag biedt de oude gevangenis onderdak aan circa 130 creatieve ondernemers. Zij hebben kleine winkeltjes in de oude cellen gevestigd. Verder herbergt het gebouw ook een museum, waar oud-gevangenispersoneel rondleidingen geeft. Voor wie er een nachtje wil verblijven, bevindt zich op de bovenverdiepingen ook een hotel.
De blokhuispoort tijdens de Tweede Wereldoorlog
In de geschiedenis van de gevangenis hebben zich in de loop van tijd meerdere ontsnappingen en ontsnappingspogingen voorgedaan. Een van de meest spectaculaire ontsnappingen in haar geschiedenis was de overval door het Nederlandse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, op 8 december 1944. De gevangenis was destijds in handen van de Duitse bezetters.
Op de avond van 8 december bevrijdden vrienden van de knokploeg 51 verzetsmensen uit de cel. Opmerkelijk genoeg loste niemand een schot tijdens deze actie. De Sicherheitsdienst (SD) besloot geen represailles te nemen tegen de actie.
Veel mensen beschouwen deze actie als een van de grootste verzetsdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Paul Rotha verfilmde de overval in 1962 onder de titel ‘De Overval’.
Spookverhalen uit de Blokhuispoort
De Blokhuispoort is tegenwoordig een centrum van cultuur en creativiteit. Toch blijven de oude muren fluisteren over een verleden vol duistere geheimen en spookachtige verhalen. Menig bezoeker en oud-werknemer beweert de aanwezigheid van onrustige geesten te hebben gevoeld en sommige zweren zelfs dat ze vreemde verschijningen hebben gezien.
De gevangenis heeft door de jaren heen vele criminelen gehuisvest, van kleine dieven tot notoire misdadigers. Het leven binnen de muren van de Blokhuispoort was zwaar, en het is niet moeilijk voor te stellen dat de zielen van sommige gevangenen hier bleven hangen, gevangen in een eeuwige kwelling. De meest gehoorde verhalen draaien om mysterieuze voetstappen in lege gangen, plotselinge koude rillingen en deuren die uit zichzelf dichtslaan.
Een van de meest bekende spookverhalen gaat over een bewaker die in de jaren 1920 een gevangene op brute wijze mishandelde. De gevangene zou zijn gestorven aan zijn verwondingen en sindsdien wordt er gezegd dat de geest van deze man rondwaart, op zoek naar gerechtigheid. Huidige bewoners en bezoekers van het gebouw melden soms het horen van klaaglijke kreten en voelen een onverklaarbare aanwezigheid in bepaalde delen van het gebouw, vooral in de oude cellenblokken en de kelder.
Sommige gidsen die rondleidingen geven in de Blokhuispoort hebben gemeld dat elektronische apparatuur soms spontaan uitvalt, vooral wanneer ze verhalen over het verleden vertellen. Foto’s die in het gebouw worden genomen, vertonen soms vreemde schaduwen of lichtvlekken die niet kunnen worden verklaard. Hoewel de verhalen variëren, blijft één ding constant: de Blokhuispoort houdt zijn geheimen dicht bij zich en de spookverhalen voeden de mystiek van deze historische plek.
Of je nu gelooft in geesten of niet, een bezoek aan de Blokhuispoort biedt een fascinerende blik in de geschiedenis van Leeuwarden. En voor degenen die durven, kan een nachtelijke tour misschien meer onthullen dan ze hadden verwacht.
Tip: Moord Misdaadspel Zelf Interactieve Rondleiding
Geniet van een zelfgeleid moordmysteriespel in Leeuwarden en verken de stad op een unieke manier. Speel met vrienden of familie, gebruik een stadskaart en fotolocaties om aanwijzingen te vinden en maak groepsselfies.
Ontvang vooraf instructies, een fotolijst en een antwoordformulier via e-mail. Stuur selfies naar je spelbegeleider via WhatsApp om nieuwe aanwijzingen te ontvangen.
Het spel duurt ongeveer 3 uur en je hebt een opgeladen smartphone, internettoegang en WhatsApp nodig. Het is toegankelijk voor rolstoelgebruikers, maar niet geschikt voor kinderen onder 8 jaar of mensen die slecht ter been zijn.
Klik hier voor meer informatie over het Moord Misdaadspel >>
Bezienswaardigheden Leeuwarden: De Waag
De Waag van Leeuwarden bevind zich aan de Nieuwestad. Zoals de naam al doet vermoeden is het een oud waaggebouw. Vandaag de dag bevind zich hier een lunchroom.
De waag is over het algemeen het middelpunt van een marktstad. Het is een gebouw waar wordt gehandeld, gewogen en gemeten. Voor het bepalen van het juiste gewicht van de handelswaar was een marktkoopman vroeger aangewezen op de waag, een publiek weeghuis.
Sinds wanneer Leeuwarden een waag bezit, is niet precies bekend. De oudste vermelding van een waag in Leeuwarden dateert uit 1483. Uit dit document blijkt ook dat de waag in die tijd een gevestigd instituut was. Van andere Friese steden is bekend dat er aan het einde van de veertiende eeuw een waag aanwezig is. Het is aannemelijk dat Leeuwarden in deze ontwikkeling meedeed, dus wordt ervan uitgegaan dat er al in de veertiende eeuw een waag in Leeuwarden was.
De waag waar in 1483 over gesproken wordt, heeft waarschijnlijk even ten oosten van het huidige gebouw gestaan. Het ‘nieuwe waaggebouw’ is omstreeks 1590 gebouwd. Om gesjoemel te voorkomen was het in die tijd verplicht voor een marktkoopman zijn goederen te laten wegen op de waag.
Zuivel, vooral boter, domineerde de waag in Leeuwarden. Handelaren brachten deze producten in groten getale aan op de wekelijkse marktdagen. Daarom stond de waag in Leeuwarden ook wel bekend als de ‘boterwaag’, hoewel men er ook andere producten woog.
De Waag op de Nieuwestad is tot 1880 in gebruik geweest. zoals gezegd bevind zich vandaag de dag een lunchroom in het oude waaggebouw.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Paleis van Justitie
Het Paleis van Justitie is een gerechtsgebouw in Leeuwarden. Dit neoclassicistische gebouw uit 1851 is een ontwerp van Thomas Adrianus Romein. De voorgevel heeft een Korinthische zuilengalerij en een fronton waarin zich het Rijkswapen bevindt. Van stadsarchitect Romein is ook het Beurs- en waaggebouw uit 1880. Het Paleis werd oorspronkelijk gebouwd voor het provinciaal gerechtshof.
Tot tweemaal toe is dit gebouw herbouwd na een verwoestende brand. Slechts negen jaar na de bouw brandde het gebouw volledig af. Na herbouw gebeurde hetzelfde op 7 februari 1919. Een pannetje brij dat was blijven smeulen, was de oorzaak. Door de gebrekkige uitrusting van de brandweer kon de brand vrij zijn gang gaan. Een derde brand bleef het gebouw bespaard. Toen de Duitsers zich in 1945 terugtrokken, deden zij een poging dit gebouw te verwoesten. De schade bleef echter beperkt.
Het paleis van justitie aan de westzijde van het Wilhelminaplein is een van de twee vaste zittingslocaties van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. De andere vaste zittingslocatie is het paleis van justitie Arnhem. Veel van de raadsheren en medewerkers hebben hun kamer in het Hofkwartier uit 1994 van architect Abe Bonnema aan de zuidzijde van het Zaailand, op loopafstand van het paleis van justitie.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Oldehove
Wie een scheve toren wil beklimmen hoeft niet helemaal naar het Italiaanse Pisa te reizen. Ook in Leeuwarden staat er een, de Oldehove. Oldehove was oorspronkelijk de naam van een Fries terpdorp, dat samen met Nijehove en Hoek in 1435 de stad Leeuwarden werd.
In 1529 kreeg bouwmeester Jacob van Aken van het Leeuwarder stadsbestuur de opdracht een toren te bouwen die hoger was dan de Dom in Utrecht en de Martinikerk in Groningen.
Omdat al tijdens de bouw de toren bleek te verzakken hebben de bouwmeesters de toren opnieuw in het lood gezet en zijn verder gaan bouwen. Later bleek de toren verder verzakt en weer opnieuw in het lood gezet. Hierdoor staat tegenwoordig de toren niet alleen scheef, maar zit er ook een kromming in.
Oorspronkelijk was de toren bedoeld als onderdeel van een grote kerk. Doch doordat de toren al tijdens de bouw scheef begon te zakken werden de werkzaamheden in 1533 stopgezet. Hierdoor is het project nooit voltooid en is er geen kerk aan vast gebouwd.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Stadhuis
Stadstimmerman Claes Bockes Balck bouwde het Stadhuis van Leeuwarden aan het Hofplein. Op 1 april 1715 legde de driejarige Willem Karel Hendrik Friso (1711-1751), Prins van Oranje en Nassau, de eerste steen.
Het classicistische drielaags gebouw heeft een voorgevel met 27 ramen. Boven de deur in de middenrisaliet staat in gouden letters het opschrift ‘Pace et Justitia’ (Latijn voor ‘Vrede en Gerechtigheid’). De twee beelden boven de entree zijn van de hand van Gerbrandus van der Haven. Pieter Nauta maakte het fronton, met daarin de Stedemaagd, geflankeerd door putti.
In 1760 bouwde ontwerper Pieter de Swart aan de achterzijde een nieuwe raadzaal. Willem V van Oranje-Nassau (1748-1806) legde op 12 augustus de eerste steen. In 1847 kwam op de plaats van de naastgelegen Hoofdwacht een gebouw naar ontwerp van Thomas Adrianus Romein, waarin de nieuwe Raadkamer werd gevestigd.
Tip: Wandeltour met Audiogids
Ontdek de bezienswaardigheden van Leeuwarden in je eigen tempo met een audiotour via de City App Tour. Deze tour, beschikbaar in zeven talen, biedt flexibiliteit en boeiende verhalen over de stad.
Verken monumenten zoals de Jacobijnerkerk, de Waag en de scheve Oldehovense toren. Start en pauzeer waar je wilt en geniet van een interactieve ervaring met meer dan 30 verhalen.
De tour is geschikt voor zowel solo-avonturiers als groepen en biedt tot 60% korting voor groepen. Voor deelname heb je een opgeladen smartphone, koptelefoon en internettoegang nodig.
Klik hier voor meer informatie over de City App Tour >>
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Love-standbeeld
Het Love-standbeeld verwelkomd bezoekers, die met de trein naar Leeuwarden reizen, bij het verlaten van het station. De strategische plaatsing tegenover het station maakt het een markant herkenningspunt voor iedereen die Leeuwarden binnenkomt of verlaat.
Het Love-standbeeld is ontworpen door de Spaanse kunstenaar Jaume Plensa. Plensa staat bekend om zijn grootschalige sculpturen en installaties die vaak gebruik maken van tekst en licht.
In 2018, toen Leeuwarden de titel Culturele Hoofdstad van Europa droeg, onthulden ze het standbeeld als één van de kunstwerken. Dit kunstwerk is sindsdien een symbool geworden van de culturele en artistieke ambitie van de stad.
Het Love-standbeeld is een populaire locatie voor foto’s, vooral door verliefde stellen. De combinatie van de esthetische aantrekkingskracht en de betekenisvolle boodschap maakt het een favoriet onderwerp voor sociale media en persoonlijke herinneringen.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Jacobijnerkerk
De Grote Kerk, of Jacobijnerkerk, is de grootste van de middeleeuwse kerken in Leeuwarden. Men bouwde de kerk tussen 1275 en 1310 als onderdeel van een dominicanenklooster. De naam Jacobijnen, die ook voor de Dominicanen werd gebruikt, gaf de kerk zijn naam.
In 1392 verwoestte een stadsbrand de kerk, waarna men deze weer herbouwde. Men voegde de brede zuidelijke zijbeuk pas in de late 15e eeuw toe, terwijl het schip begin 16e eeuw met een travee werd verlengd. Tijdens de Reformatie verbouwde men het gotische bouwwerk tot protestantse kerk en verwijderde de altaren en veel van de versieringen.
Naast kerkdiensten worden in het kerkgebouw ook tentoonstellingen gehouden. De kerk is op bepaalde dagen en tijdstippen toegankelijk voor publiek.
De verdwenen luidklok
In het torentje van de kerk hangt één luidklok. Oorspronkelijk hing hier een historische luidklok. Deze klok werd in 1680 gegoten door Petrus Overney met het opschrift: “Petrus Overney heeft my gegooten in Leeuwarden 1680. Johannes Mammynga en Albert van der ley.de.e.hee-Bouwmeisters en kerckvoochden der stadt Leeuwarden.”
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de klok afgevoerd door de Duitsers om tot munitie te worden omgesmolten. De klok keerde daarom niet terug en na de oorlog werd er een nieuwe klok gegoten. Deze klok is nog altijd in gebruik voor kerkdiensten.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Jugendstil-apotheek
De Centraal Apotheek is een apotheek in een monumentaal pand in Leeuwarden in de Nederlandse provincie Friesland. Het gebouw op de hoek van de Voorstreek en de Tuinen is in 1904-1905 gebouwd naar ontwerp van G.B. Broekema uit Kampen, in opdracht van apotheker Feteris – ook uit Kampen. Het werd in 2002 gerestaureerd.
Het pand is ontworpen in jugendstil ofwel art-nouveau-stijl. Het is voornamelijk opgetrokken in gele verblendsteen. Op de gevelzijde aan de Voorstreek wordt op het polychroom tegeltableau Hygieia afgebeeld, de Griekse godin van de gezondheid. Ze houdt boven haar hoofd de slang van Asclepius en een beker in haar handen.
Daarboven staat in de gevel de naam Centraal Apotheek. Op de dakrand staan twee vogels. Op de hoek van het pand is het bovenste deel een toren. Er zijn enkele rondboogvensters en balkons.
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Fries Museum
Het Fries Museum in Leeuwarden biedt een blik op de rijke geschiedenis en cultuur van Friesland. Sinds 1881 heeft het museum zich ontwikkeld tot een moderne, interactieve plek met een breed scala aan tentoonstellingen en activiteiten. Het architectonisch opvallende gebouw, ontworpen door Hubert-Jan Henket en Bonnema Architecten, werd geopend in 2013 en bevindt zich aan het Wilhelminaplein.
Het museum heeft diverse permanente tentoonstellingen, zoals “De Gouden Eeuw van Friesland”, “Verhalen van Friesland” en “Kunst van het Moderne Noorden”. Daarnaast organiseert het regelmatig tijdelijke tentoonstellingen en evenementen, zoals lezingen, workshops en rondleidingen.
De collectie varieert van archeologische vondsten en historische objecten tot schilderijen, sculpturen en moderne kunst. Hoogtepunten zijn onder andere de keramiekcollectie, kostuums en textiel, en stukken gerelateerd aan het Eise Eisinga Planetarium.
Het Fries Museum is zes dagen per week geopend en biedt uitgebreide faciliteiten, waaronder een museumwinkel, café en audiogidsen in meerdere talen. Een bezoek aan het museum is een verrijkende ervaring voor kunstliefhebbers, geschiedenisenthousiastelingen en iedereen die op zoek is naar een boeiende dagactiviteit.
Meer informatie op de website van het Fries Museum >>
Bezienswaardigheden Leeuwarden: Sint-Bonifatiuskerk
De Sint-Bonifatiuskerk in Leeuwarden is een rooms-katholieke kerk gewijd aan de HH. Bonifatius en Gezellen. Deze kerk werd tussen 1882 en 1884 gebouwd. Zij is een grote driebeukige kruisbasiliek in neogotische stijl.
De kerktoren wordt bekroond door een hoge houten spits naar voorbeeld van die van de Sint-Pancraskerk in Enkhuizen. Op 3 januari 1976 brak de spits tijdens een zeer zware storm af. In 1979-1980 werd zij herbouwd volgens het originele ontwerp.
Het koor heeft een bijzonder lage apsis met tentdak, omsloten door een smalle omgang. Deze constructie is zeer waarschijnlijk afgekeken van de Nidaros-domkerk in Trondheim, waarvan de restauratie juist in die tijd werd afgerond.
Toen de kerk werd gebouwd bestond er een kans dat Leeuwarden bisschopszetel zou worden. Met het oog daarop werd er een bisschoppelijk paleis bij de kerk gebouwd. Toen de bisschopszetel naar Groningen ging werd dit paleis ingericht als ziekenhuis.
In 1938 werd ter gelegenheid van het zilveren priesterjubileum van pastoor Th.R. Holtmann op het plein voor de kerk een beeld van Christus Koning geplaatst, gemaakt door Wim Harzing.
In de omgeving: AquaZoo
AquaZoo, gelegen nabij Leeuwarden, biedt een unieke kans om de natuur van dichtbij te beleven met een focus op waterdieren. De dierentuin herbergt zowel water- als landdieren, waaronder zeehonden, otters, pinguïns, flamingo’s, jaguars, tijgers, en reptielen.
Bezoekers kunnen deelnemen aan voedermomenten, educatieve shows en gebruikmaken van avontuurlijke routes en speeltuinen voor kinderen. De verblijven zijn natuurgetrouw ontworpen om educatie te bevorderen.
AquaZoo speelt een actieve rol in natuurbehoud en biedt uitgebreide bezoekersfaciliteiten. Het park is het hele jaar door geopend, met variërende openingstijden per seizoen. Een bezoek aan AquaZoo is een verrijkende ervaring voor iedereen.
Klik hier voor informatie & tickets voor AquaZoo >>
Overnachtingsmogelijkheden in Leeuwarden
Leeuwarden biedt een scala aan overnachtingsmogelijkheden die voldoen aan de behoeften van elk type reiziger. Of je nu op zoek bent naar luxe, gezelligheid of budgetvriendelijke opties, Leeuwarden heeft het allemaal.
Luxe Hotels
Voor wie op zoek is naar een luxueuze ervaring, zijn er diverse high-end hotels in het centrum van de stad. Post-Plaza Hotel & Grand Café is een prachtig gerenoveerd postkantoor dat nu dienst doet als een stijlvol hotel met moderne voorzieningen. Het hotel biedt comfortabele kamers, een wellnesscentrum en een uitstekend restaurant. Fletcher Hotel-Paleis Stadhouderlijk Hof, gevestigd in een voormalig koninklijk paleis, biedt een historische ambiance gecombineerd met moderne luxe.
Boutiquehotels en Bed & Breakfasts
Leeuwarden heeft ook een charmante selectie van boutiquehotels en bed & breakfasts. Hus op ’t Hollân is een gezellig boutique hotel in het hart van de stad, waar persoonlijke service en unieke kamers centraal staan. Voor een huiselijke sfeer kun je terecht bij B&B De Roos of B&B Aan de Gracht, beide gelegen in pittoreske panden met uitzicht op de grachten.
Budgetvriendelijke Opties
Reizigers met een kleiner budget vinden in Leeuwarden diverse betaalbare overnachtingsmogelijkheden. Hotel ’t Anker biedt eenvoudige maar comfortabele kamers tegen een vriendelijke prijs. Stayokay Leeuwarden is een populaire keuze onder backpackers en jonge reizigers, met gedeelde slaapzalen en privékamers, evenals een gemeenschappelijke keuken en gezellige gemeenschappelijke ruimtes.
Vakantieappartementen en -huizen
Voor een langere verblijf of voor diegenen die liever een eigen plek hebben, zijn er tal van vakantieappartementen en -huizen beschikbaar. Websites zoals Airbnb en Booking.com bieden een breed scala aan opties, van moderne appartementen in het centrum tot knusse huisjes in de buitenwijken van de stad.
Campings en Recreatieparken
Voor de natuurliefhebbers zijn er ook campings en recreatieparken in de buurt van Leeuwarden. Camping De Kleine Wielen, gelegen in een natuurrijke omgeving, biedt kampeerplaatsen en chalets, ideaal voor een rustige vakantie in de buitenlucht.
Klik hier voor de beschikbare accommodaties van je keuze >>
Heb je al zin om naar Leeuwarden te gaan? Klik dan op onderstaande knop om je stedentrip te boeken.